Zimnica (rzeka)

Rzeki i kanały wodne

Zimnica (niem. Kalter Bach) to rzeka znajdująca się w południowo-zachodniej Polsce, w województwie dolnośląskim, rozciągająca się na Wysoczyźnie Lubińskiej oraz Obniżeniu Ścinawskim. Jest to rzeka II rzędu, nizinna, będąca lewym dopływem Odry, która należy do dorzecza tej rzeki oraz zlewiska Morza Bałtyckiego.

Początek Zimnicy znajduje się na terenie źródliskowym na wysokości około 167 m n.p.m., przy północno-wschodnim stoku wzniesienia Wędrowiec, którego wysokość wynosi 203 m n.p.m. Rzeka wypływa z małego bagna, zlokalizowanego na północ od Krzeczyna Małego. Na tym obszarze płynie kilka niewielkich cieków, które w odległości kilkudziesięciu metrów od siebie łączą się, tworząc jeden większy strumień. W górnym biegu Zimnica przemierza szeroką dolinę rzeczną, porośniętą łąkami, kierując się w stronę północno-wschodnią, przez miejscowość Obora.

Po Oborze rzeka skręca na wschód, kierując się w stronę Lubina, gdzie przepływa w pobliżu nieczynnego zbiornika odpadów poflotacyjnych, znanego jako „Gilów”. W tym rejonie, na górnym odcinku, rzeka jest pod wpływem oddziaływania zbiornika, co powoduje, że w wyniku infiltracji wód opadowych występuje wypłukiwanie soli i metali, co prowadzi do jej zanieczyszczenia.

W Lubinie, wzdłuż odcinka wynoszącego 900 m, rzeka przemieszcza się w ukrytym kanale wodnym. W okolicy Kaplicy zamkowej usytuowanej na Wzgórzu Zamkowym, opuszcza ona kanał i wpływa do Parku Wrocławskiego, kontynuując swój bieg ku południowemu wschodowi przez miejscowości: Miroszowice, Kłopotów oraz Niemstów.

W Niemstowie Zimnica skręca ku północnemu wschodowi, kierując się na miejscowości Sitno i Dłużyce. Po minięciu Dłużyc, rzeka skręca ostro na północ w stronę Ścinawy, gdzie po osiągnięciu terenów „Ścinawskich Bagn” uchodzi do Odry na wysokości 88 m n.p.m. Ogólny kierunek biegu Zimnicy to wschodni, przy czym rzeka przez cały swój przebieg zasila Dolinę Zimnicy, płynąc przez utwory moreny dennej. Dolina ta w przeważającej części cechuje się dobrze uformowaną, szeroką doliną płaskodenną, która jest wypełniona osadami z okresu holocenu oraz plejstocenu, związanym z zlodowaceniem środkowopolskim.

Rzeka ta charakteryzuje się niskim prądem spływu, a jej spadek wynosi średnio około 2,2 promile. Intensywne topnienie śniegów wiosną oraz nasilone opady deszczu latem powodują wezbrania wody, które mogą prowadzić do podmoknięcia obszarów zalewowych. Na większości swojego biegu Zimnica przepływa przez tereny rolnicze oraz leśne. Jej koryto ma przeciętną szerokość około 3,0 m, z miejscową głębokością, która dochodzi do 2,5 m.

Biorąc pod uwagę całą długość rzeki, Zimnica jest narażona na obszarowe spływy zanieczyszczeń, co znacząco wpływa na jakość jej wód oraz ogólny stan ekosystemu.

Zbiorniki

Jednym z kluczowych elementów rzeki jest zbiornik o powierzchni zbliżającej się do 2 ha, zlokalizowany na dopływie Zimnicy, w okolicach Szybów Głównych ZG Lubin. Obszar wokół tego zbiornika przechodzi proces renaturalizacji, co wpływa na pojawienie się typowych dla regionu naturalnych zbiorowisk roślinnych. Można tam spotkać łąki świeże, oles porzeczkowy oraz lasy porośnięte gatunkami grądowymi i olsowymi.

Dodatkowo, w granicach miasta znaleźć można dwa zbiorniki, które pełnią funkcję dydaktyczno-krajobrazową. Pierwszy z nich zlokalizowany jest w parku Górników Polskiej Miedzi i ma powierzchnię 0,6 ha, natomiast drugi to sztuczny zbiornik wodny, którego powierzchnia wynosi około 0,45 ha i jest umiejscowiony w Parku Wrocławskim.

Fauna

Zimnica, znana jako rzeka, to ciek wodny, który nie obfituje w ryby. W jej wodach można spotkać jedynie cztery gatunki ryb, które wyróżniają się niewielkimi rozmiarami. Należą do nich:

  • kiełb (Gobio gobio),
  • śliz (Barbatula barbatula),
  • ciernik (Gasterosteus aculeatus),
  • cierniczek (Pungitius pungitius).

Te wszystkie gatunki są typowymi przedstawicielami ichtiofauny niewielkich cieków i stanowią ważny element lokalnego ekosystemu.

Walory przyrodnicze

Dolina rzeki Zimnicy odgrywa kluczową rolę jako międzygminny korytarz ekologiczny, łącząc gminy Lubin i Ścinawa. Znajdują się w niej użytki ekologiczne, które stanowią istotny element lokalnej bioróżnorodności. Dzięki zachowaniu półnaturalnego charakteru, obszar ten utrzymuje różnorodne siedliska, które obejmują zarówno tereny leśne, jak i łąkowe, w tym zarówno suche, jak i wilgotne siedliska, w których rosną cenne gatunki roślin i zamieszkują różnorodne gatunki zwierząt.

Oprócz typowych ekosystemów leśnych, w dolinie występują również ekosystemy powstałe wskutek dawnej, a dziś zaniedbanej gospodarki rolnej. Obecnie ziemie wzdłuż rzeki Zimnicy nie są uprawiane, co sprzyja powstawaniu odłogów oraz nieużytków, takich jak łąki i pastwiska, na których zachodzi sukcesja ekologiczna, tworząc nowe środowiska życia dla wielu organizmów.

Niestety, w wyniku regulacji koryta rzeki, które miały miejsce w przeszłości, znacznie zmieniono naturalne stosunki wodne w dolinie. Działania takie jak likwidowanie meandrów oraz przekształcenia zawsze wpływały na obniżenie poziomu wód gruntowych oraz zmniejszenie wilgotności gleb w tej okolicy. W przeszłości rzeka płynęła w szerokich meandrach po całym dnie doliny, obecnie jednak jej koryto pozostaje uformowane w sposób prosty, nie zmieniając już swojego położenia.

Osadnictwo

„Obszar wokół doliny rzeki ma bogatą historię osadnictwa.”

Wzdłuż nurtu rzeki tworzyły się liczne osady, z których najważniejszym był Lubin, stanowiący główne centrum tej okolicy.

W okresie średniowiecza, obszar doliny rzeki oraz jej dopływów, szczególnie w regionach Lubina i Ścinawy, odznaczał się dynamicznym rozwojem rolnictwa.

Główne dopływy

W obszarze Zimnicy istotne znaczenie mają jej dopływy, które znacząco wpływają na lokalny ekosystem. Wśród nich wyróżnia się Baczyń, Małomicki Potok, a także Niemstowski Potok, znany również jako Nowa Młynówka. Dodatkowo, region obfituje w liczne bezimienne cieki, które, choć mniej znane, również odgrywają ważną rolę w zasilaniu rzeki poprzez dostarczanie wody oraz utrzymywanie bioróżnorodności.

Ważniejsze miejscowości od źródeł

Na trasie rzeki znajdują się istotne miejscowości, które przyczyniają się do jej znaczenia oraz historii. Wśród nich warto wymienić:

  • oborę,
  • lubin,
  • miroszowice,
  • kłopotów,
  • niemstów,
  • sitno,
  • dłużyce,
  • ścinawę.

Literatura

W literaturze dotyczącej Zimnicy oraz jej otoczenia można znaleźć ważne prace, które przyczyniają się do zrozumienia tego regionu oraz jego piękna naturalnego. Oto niektóre z nich:

  • A. Dunajski, J. Krajewski, Projekt utworzenia, zagospodarowania i ochrony użytku ekologicznego, „Dolina Zimnicy” w Lubinie, PRO-EKO we Wrocławiu, 2004,
  • A. Dunajski i J. Krajewski, Przewodnik “Przez Dolinę Zimnicy w Lubinie”, Wyd. UM Lubin, 2008,
  • Kondracki J. – Geografia polski – Mezoregiony fizyczno-geograficzne – Wyd. Nauk. PWN, Warszawa 1994 r., ISBN 83-01-11422-3,
  • Mapa turystyczna, Powiat lubiński, skala 1:60 000, Wyd. Turyst. Plan. J. Góra, 2007 r., ISBN 978-83-60044-84-1,
  • Mapa turystyczna, Związek Gmin Zagłębia Miedziowego, skala 1:75 000, Wyd. Z.K. Sygnatura, Z. Góra, 2003 r., ISBN 83-87873-47-0.

Przypisy

  1. Przez Dolinę Zimnicy str.14. [dostęp 23.03.2014 r.]
  2. Ścinawskie Bagna
  3. Zbiornik Gilów

Oceń: Zimnica (rzeka)

★★★★★
Średnia ocena:4.9 Liczba ocen:13