Rudolf-Christoph von Gersdorff

---

Życiorys

Rudolf-Christoph von Gersdorff przyszedł na świat jako syn barona Ernsta Huberta von Gersdorffa oraz jego małżonki Anny Adeli Christine, z domu hrabianki Dohna-Schlodien. Podążając śladami ojca, postanowił wkroczyć na ścieżkę kariery wojskowej. W 1926 roku ukończył szkołę oficerską, po czym przyjął służbę w 7 Pułku Kawalerii we Wrocławiu. Na szczycie swojej wojskowej edukacji, w 1939 roku, złożył egzamin w Akademii Wojennej w Berlinie.

W trakcie inwazji Niemiec na Polskę pełnił funkcję oficera wywiadu, przydzielając go do sztabu 14 oraz później 12 Armii. W latach 1940–1943 służył jako oficer wywiadu wojskowego (Abwehry) w sztabie Grupy Armii B, a następnie Grupy Armii Środek. Czas ten zaowocował przyjaźnią z generałem Henningiem von Tresckowem oraz powiązaniami z grupą oficerów dążących do przeprowadzenia zamachu na Adolfa Hitlera.

W kwietniu 1943 roku, żołnierze podlegający pułkownikowi von Gersdorffowi odkryli ciała polskich oficerów zamordowanych w Katyniu. Warto zaznaczyć, iż szczątki te po raz pierwszy odnaleziono już w marcu 1942 roku, głównie dzięki Teofilowi Rubasińskiemu, pracownikowi przymusowemu powiązanemu z polskim ruchem oporu, który dostarczył tę informację Niemcom oraz Armii Krajowej.

W 1944 roku, von Gersdorff został przeniesiony na Wał Atlantycki. 26 sierpnia tego samego roku, za zaawansowane przygotowanie planu wyjścia sił niemieckich z okrążenia w bitwie pod Falaise, został odznaczony Krzyżem Rycerskim orderu Żelaznego Krzyża. W latach 1944–1945 było mu dane pełnienie roli szefa sztabu 7 Armii.

Po zakończeniu II wojny światowej, Rudolf-Christoph von Gersdorff trafił do niewoli amerykańskiej, gdzie spędził czas od 1945 do 1947 roku. Jego relatywnie wyniesiona pozycja wynikała z przynależności do grona wyższych oficerów Wehrmachtu, których celem była pomoc amerykańskim historykom wojskowym w dokumentacji wydarzeń związanych z drugą wojną światową. Początkowo grupa ta przebywała w Saint-Germain-en-Laye pod Paryżem, a później w obozie o nazwie Camp King w heskim Oberursel.

W 1945 roku, Fabian von Schlabrendorff, pełniący funkcję doradcy amerykańskiej delegacji podczas procesu norymberskiego, wskazał von Gersdorffa jako potencjalnego świadka w sprawie Katynia, poruszaną przez stronę sowiecką. W tym kontekście Rudolf przygotował raport dotyczący swoich obserwacji z 1943 roku. Niestety, raport nie został rozpatrzony w Norymberdze, a von Gersdorff nie został wezwany jako świadek. Odkrycie jego raportu nastąpiło dopiero w 2012 roku, kiedy to ujawniono jego angielskie tłumaczenie w amerykańskim archiwum narodowym. Pomimo tego, został przesłuchany jako jeden z niemieckich świadków przez Komisję Śledczą Kongresu USA w sprawie zbrodni katyńskiej (Komisja Maddena), która przybyła do Frankfurtu w 1952 roku.

Po wojnie dążył do wstąpienia do Bundeswehry; jednak, jak sam wspominał, spotkał się z ostrym sprzeciwem ze strony Hansa Globkego, ówczesnego szefa Urzędu Kanclerza Federalnego, oraz innych byłych oficerów Wehrmachtu, którzy postrzegali go jako zdrajcę. Po tym, von Gersdorff skoncentrował się na działalności charytatywnej, zakładając joannicką służbę ratowniczą (Johanniter-Unfall-Hilfe, JUH), która świadczyła pomoc ofiarom wypadków. W 2004 roku powstało polskie odgałęzienie tej organizacji, znane jako Joannici Dzieło Pomocy (JDP).

W 1967 roku, w wyniku tragicznego upadku z konia, doznał paraliżu na resztę swojego życia. Poczynając od całkowitego paraliżu, stopniowo odzyskiwał część sprawności dzięki rehabilitacji. Finalne dwanaście lat życia spędził na wózku inwalidzkim. W 1977 roku z jego rąk wyszła autobiografia pod tytułem Soldat im Untergang, dokumentująca kulisy konspiracji przeciwko Hitlerowi w niemieckiej armii. W 1979 roku uhonorowano go Wielkim Krzyżem Zasługi Orderu Zasługi Republiki Federalnej Niemiec. Zmarł mając 74 lata.

Rudolf-Christoph von Gersdorff był trzykrotnie żonaty: pierwszy raz od 1934 roku z Renatą Kracker von Schwartzenfeldt (1913–1942), z którą doczekał się córki Eleonory. Następnie, w latach 1953–1956, ożenił się z Marią Evą von Wallenberg-Pachaly, a od 1966 roku pozostawał w związku z Irmgard Löwe. Warto również zauważyć, że jego kuzynem był Gero von Gersdorff, znany jako „brunatny baron”.

Zamach na Hitlera

Postać von Gersdorffa zajmuje istotne miejsce w historii planowanych zamachów na Hitlera, którymi kierowała grupa oficerów sprzeciwiających się polityce przywódcy III Rzeszy. Gersdorff ochotniczo oferował się jako główny wykonawca zamachu; informując generała von Tresckowa, wyraził gotowość poświęcenia własnego życia dla dokonania samobójczego ataku na Hitlera przy użyciu dwóch bomb, schowanych w jego płaszczu. Zamach miał się odbyć 13 marca 1943 roku w berlińskim Starym Arsenale, obecnie Niemieckim Muzeum Historycznym, przy ulicy Unter den Linden, gdzie organizowano wystawę zdobycznego uzbrojenia.

W owym czasie pułkownik von Gersdorff był odpowiedzialny za organizację wystawy oraz oprowadzanie gości. Wśród zaproszonych na pokaz gości byli m.in. Hermann Göring, Heinrich Himmler, Wilhelm Keitel oraz Karl Dönitz. Niefortunnie, po uruchomieniu przez zamachowca zapalników czasowych, które miały detonować ładunki po pewnym czasie, Hitler i jego otoczenie niespodziewanie opuścili budynek Arsenału. W ostatniej chwili von Gersdorff zdołał rozbroić bomby w łazience.

Po nieudanym zamachu pułkownik natychmiast udał się na front wschodni, co pozwoliło mu na uniknięcie podejrzeń. Był jednym z nielicznych spiskowców, którzy aktywnie działali na rzecz zabicia Hitlera i przeżyli wojnę. W dużym stopniu swoje ocalenie zawdzięczał zdecydowanej postawie innego członka spisku, Fabiana von Schlabrendorffa, który mimo brutalnych tortur nie zdradził swoich współtowarzyszy. Osobista odwaga i determinacja Schlabrendorffa z pewnością przyczyniły się do uratowania Gersdorffa.

Hrabia von Gersdorff został pochowany na Cmentarzu Wschodnim w Monachium, pozostawiając po sobie ważny ślad w historii ruchu oporu przeciwko reżimowi Hitlera.

---

Oceń: Rudolf-Christoph von Gersdorff

---